Drukarnik™ вылучае b-варыянты і пазабазавае.
Ці дапушчальна правяраць ТСБМ-1984 па правілах-2010?
цэлы, -ая, -ае.
1. Такі, ад якога нічога не аддзелена; не падзелены, не раздробнены. Узяць цэлым кавалкам. ▪ Зарачанскай бабе за тое, што паказала брод праз раку, далі ў аддзяку цэлы сувой ангельскага сукна. ← В. Каваленка. Дзеці вестку пра дажынкі сустрэлі па-свойму. — Ну, увесь дзень не буду нічога есці, — гаварыў Уладзік. — Тады цэлы пірог з'ем... ← Сцяпан Александровіч. // Напоўнены да краёў, запоўнепы поўнасцю; поўны. За гадзіну якую, глядзі, цэлае вядро ракаў [Міколка з бацькам] дасталі. ← Міхась Лынькоў. Летась на ёй ужо больш яблык было, цэлы кошык. ← Аляксей Кулакоўскі. // Увесь ад пачатку да канца (пра адрэзак часу). Кожныя шэсць дзён [Зося] чакала сёмага, нядзелі, а тады з самага рання старалася пайсці на цэлы дзень дадому. ← Кузьма Чорны. Пра гэта мне сказалі не толькі Арцюк, Павел Адамавіч, камбрыг, але і маёр, які прылятаў з Вялікай зямлі і цэлы тыдзень вучыў нас, партызанскіх разведчыкаў і сувязных. ← Іван Шамякін. Цэлы дзень у гушчары Чутны крыкі дзетвары. ← Ніл Гілевіч. Цэлы дзень у пошуках дзічыны я блукаў аднойчы па тайзе. ← Артур Вольскі. Стары Нічыпар, бывае, цэлы вечар .. прасядзіць над рэчкаю. ← Сымон Баранавых. // На ўсёй адлегласці; на ўсю адлегласць (пра месца, прастору). [Зелянюк:] — Мы зробім так, што гэта будзе ўзорны калгас на цэлы раён. ← Міхась Зарэцкі. На цэлыя вёрсты і мілі Разносіла пах сенажаць. ← Якуб Колас. Да паўдня калона расцягнулася, можа, на цэлую вярсту. ← Іван Навуменка.
2. Ужываецца пры абазначэнні вялікай колькасці чаго-н., вялікіх памераў, аб'ёму чаго-н. Накапаць цэлую гару зямлі. ▪ У раёне дзеду пашанцавала: ён прывёз аж цэлых дзесяць новых вулляў. ← Алесь Якімовіч. — Людзі ёсць. Цэлы полк, — прыцішана і неяк сухавата адказаў Пішчыкаў. ← Антон Алешка. Да сянец дабудавалі яшчэ цэлую хату. ← Леанід Гаўрылкін. // Які па значнасці, складанасці нагадвае сабой што-н.; сапраўдны. Цэлая гісторыя. ▪ Пра падпольшчыка, якога называлі Жан, хадзілі па горадзе і яго ваколіцах цэлыя легенды. ← газета «Звязда».
3. Не пашкоджаны, не сапсаваны, не разбураны. Мы агледзелі аленя. Гэта быў малады самец. Частка яго тулава, галоўным чынам пярэдняя, была з'едзена рыссю, але ўся задняя палова і ногі былі зусім цэлыя. ← Віталі Вольскі. Расхлябаныя вокны і дзверы Антоніо залатаў і замацаваў планкамі і жалезкамі, а потым паступова дробныя кавалкі шкла замяніў цэлымі шыбамі. ← Янка Маўр. // Не зношаны, не парваны (пра адзенне, абутак). Куплю яшчэ кажух белы Дый армяк суконны цэлы. ← Цётка. // Які не прапаў, збярогся. — Усё [начынне] цэлае. Ніхто не лазіў, — заключыў Воўка. ← Рыгор Няхай.
4. Не паранены, здаровы. Цяпер-то ён [Грэчка] хоць ведае, што будзе цэлы... Аднаму, як ні кажы, лягчэй уратавацца, на сябе можна паспадзявацца. ← Іван Мележ. Андрэй падумаў быў, што трэба вярнуцца дамоў, пакуль цэлы. Збягуцца ваўкі з усяго лесу — у лазню не схаваешся. ← Іван Пташнікаў. [Вісарыён:] — Ты не стагні, ты цэлы, толькі гузоў пэўна багата набраў! ← Эдуард Самуйлёнак. І козы цэлыя і воўк сыты. ← Прымаўка.
5. Якому ўласціва адзінства, цэльнасць. Горад шумеў, як дзень, так ноч, тысячамі галасоў.. Усё гэта збівалася ў нешта адно цэлае, і ўся гэтая стракатасць грамады біла ў вочы... ← Якуб Колас. // у знач. назоўнік цэлае, -ага, ніякі род Сукупнасць чаго-н., што ўспрымаецца як нешта адзінае. Насельніцтва гарадоў не з'яўлялася аднародным цэлым. ← Мікалай Алексютовіч. Пры ўсёй ідэйна-тэматычнай разнастайнасці цыкл [Я. Купалы «На заходнебеларускія матывы»] ўспрымаецца як адзінае мастацкае цэлае. ← Гіст. бел. сав. літ.
6. Які не мае дробу (пра лік, велічыню). Цэлыя лікі.
7. у знач. назоўнік цэлае, -ага, ніякі род Не сшытае, без швоў месца ў адзежы. Разарваць па цэламу. ▪ Гаворыць па беламу, а ломіць па цэламу. ← З нар. // Не падраны. Хто цэлага не бачыў, той і латанаму рад. ← Прыказка.
•••
Век цэлы гл. век.
У цэлым — а) ва ўсёй сукупнасці, цалкам. Рэдактар адказвае за ўвесь нумар газеты ў цэлым; б) увогуле, без падрабязнасцей. У цэлым гэта бясспрэчна так. ← А. Ліс.
Цэлая гадзіна гл. гадзіна.