Drukarnik™ вылучае b-варыянты і пазабазавае.
Ці дапушчальна правяраць ТСБМ-1984 па правілах-2010?
адзін, аднаго, мужчынскі род; адна, адной (аднае), жаночы род; адно, аднаго, ніякі род; адны, -ых; лічэбнік колькасны
1. Лік. Адзін плюс два. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай «1». Адзін метр. Адзін кілаграм. Адна кніга. ▪ У хаце быў я адзін, бацька і маці пайшлі на радзіны да Нічыпара, у яго нарадзіўся сын. ← Аляксей Кулакоўскі. Сем раз адмерай, адзін — адрэж. ← Прыказка. / у знач. назоўнік адзін, аднаго, мужчынскі род; адна, адной (аднае), жаночы род Пра чалавека. Сямёра аднаго не чакаюць. ← Прыказка. Адзін і пры месяцы робіць, а другі і пры сонцы спіць. ← Прыказка.
2. у знач. прыметнік Без іншых, асобна ад іншых, у адзіноце. Распусціўшы сучча У глухім прыволлі, Сам адзін расце ён [дуб] На далёкім полі. ← Янка Купала. Дзед Талаш ізноў адзін і ў паходзе. ← Якуб Колас. Даспявае маліна У зялёным садку; Ходзіць красна-дзяўчына Адна па цяньку. ← Аркадзь Куляшоў. [Славіку] сапраўды ў той міг нясцерпна хацелася падхапіць.. [Машу] на рукі і панесці ў невядомую даль, ад людскіх вачэй, дзе б яны маглі застацца адны. ← Іван Шамякін. // Пусты, пакінуты, адзінокі. Думаў дзед і пра сваю хату, што праз колькі дзён застанецца адна без гаспадароў. ← Якуб Колас. [Прамоўца:] — Вы будзеце не адны: шмат, кажу, такіх ёсць. ← Янка Маўр. // Тое, што ёсць, без наяўнасці чаго-н. другога. Аб адной вадзе сыт не будзеш. ← Прыказка.
3. у знач. прыметнік Ніхто іншы або нішто іншае, акрамя названага тут. Не спадабаўся балет адной пані Вашамірскай. ← Змітрок Бядуля. / У спалучэнні з выдзяляльна-абмежавальнай часціцай «толькі». Адно толькі стажарышча, прысыпанае снегам, чарнелася засохлымі дубовымі галінамі. ← Якуб Колас. І кожны, хто мяне спытае, Начуе толькі адзін крык: Што хоць мной кожны пагарджае, Я буду жыць! — бо я мужык! ← Янка Купала. // Ужываецца для выдзялення і ўзмацнення значэння таго слова, да якога адносіцца. Зямля мая савецкая, нідзе я Такой красы і велічы не бачыў. Ты ў нас адна, адна такая ў свеце. ← Пімен Панчанка. У бацькі твар зрабіўся дробны, высах і пажаўцеў. Пальцы тонкія і вострыя — адны косці. ← Змітрок Бядуля. / у знач. назоўнік адно, аднаго, ніякі род Пра яго мы ведаем адно: ён быў студэнтам.
4. у знач. прыметнік Той самы, тоесны; аднолькавы. Стаяць на адным месцы. ▪ І песня нейкая жывая У дружны тон адзін спявае І з гэтым небам і зямлёй. ← Якуб Колас. Коні розных касцей, Стрэльбы розных гатункаў, Толькі людзі па веры І гарту адны. ← Пятрусь Броўка. / У спалучэнні са словамі «і той», «і тая», «і тое», «і тыя». Адзін і той чалавек. Адна і тая песня. Адно і тое пытанне. Адны і тыя падзеі. / у знач. назоўнік адно, аднаго, ніякі род Гаворыць адно і тое. ▪ Куды ні глянь — адно і тое: Усюды стрэльбы і «шнуры» — Стаяць па пары і па трое На скрыжаваннях «каўняры». ← Якуб Колас.
5. у знач. прыметнік Суцэльны, непадзельны, адзіны. Пераблытаны галіны У адзін [ш]алаш жывы. ← Якуб Колас. [Кулямётчык] ляжаў.. і здаваўся адным целам з кулямётам. ← Міхась Лынькоў. / у знач. назоўнік адно, аднаго, ніякі род [Коркія:] — Вы ведаеце, што азначае сіла ўсяго працоўнага народа, з'яднаная ў адно?! ← Эдуард Самуйлёнак.
6. у знач. займеннік З прыназоўнікам «з» ужываецца для выдзялення асобы, прадмета, з'явы і пад. або некалькіх асоб, прадметаў з якой-н. катэгорыі, асяроддзя, раду. Адзін з гасцей параіў быў праз суд спагнаць з Грамабойчыка ўтратнае. ← Кандрат Крапіва. Спачатку Лясніцкі меркаваў, што здраднік — адзін з гэтых шаснаццаці. ← Іван Шамякін.
7. у знач. прыметнік У спалучэнні з «другі» ужываецца пры пералічэнні, проціпастаўленні шэрагу прадметаў, з'яў, асоб. Праходзіць момант, адзін і другі, праходзяць хвіліны нясцерпнай цішыні. ← Якуб Колас. Адзін чалавек — высокі, з густой барадой, другі — зусім яшчэ малады хлопец. ← Кузьма Чорны. / у знач. назоўнік адзін, аднаго, мужчынскі род; адна, адной (аднае), жаночы род; адно, аднаго, ніякі род Гаварыць адно, а думаць другое. Адно другому не замінае. // у знач. лічэбнік парадкавы Першы з пералічаных прадметаў, з'яў, асоб і пад. Адзін жаўнер сядзеў на санях і таптаў сена, другі падаваў яго бярэмямі, а трэці разбіраў стажок. ← Якуб Колас. Адзін пень гарэў, а другі спіну грэў. ← Прыказка.
8. у знач. прыметнік У спалучэнні з «другі» ужываецца пры супастаўленні якіх-н. якасцей, уласцівасцей, дзеянняў і пад., якія, мяняючыся, робяць прадмет, асобу, з'яву і пад. іншымі. Адна справа — паэзія, другая — проза.
9. у знач. неазн. займеннік Якісьці, нейкі. [Дзядзька:] — На вайне гэта было.. Фарсіравалі мы адну раку на Палессі. ← Уладзімір Корбан. Адзін багаты пан вельмі любіў слухаць казкі. ← Алесь Якімовіч. [Гарлахвацкі:] Што ж гэта за выкапень? [Туляга:] Гэта далёкі продак аднае нашай хатняй жывёліны. ← Кандрат Крапіва.
•••
Адзін-адзінокі — які жыве ў адзіноце, не знаючыся ні з кім.
Адзін-адзінюткі — абсалютна адзін. Яшчэ ў пачатку ліпеня бывае зжаўцее адзін-адзінюткі лісток на бярозе. ← Кузьма Чорны.
Адзін-адным (адна-адною, адно-адным) — зусім адзін (адна, адно). Хіба ўсе павыміралі, а ён адзін-адным астаўся. ← Змітрок Бядуля.
(Адзін) бог ведае гл. бог.
Адзін другога варты — пра людзей, якія ў аднолькавай ступені маюць адмоўныя якасці, рысы.
Адзін душою — толькі адзін, больш нікога; без блізкіх. [Пракоп] адзін душою, што ён будзе рабіць, калі не прыйдзе сын? ← Сымон Баранавых.
Адзін за адным; адзін за другім — услед, па чарзе, паслядоўна. Паказаліся адзін за адным, з брызентавымі кузавамі і акенечкамі ў іх, два грузавікі. ← Ф. Янкоўскі.
Адзін канец гл. канец.
Адзін крок гл. крок.
Адзін на адзін — а) тое, што і з вока на вока; сам-насам; б) без удзелу іншых. Вечар быў позні, партызаны разышліся па зямлянках, і яны [Цярэшка і Уладзік] засталіся адзін на адзін. ← Усевалад Краўчанка. У кабінеце яны былі адзін на адзін. ← Мікола Гроднеў.
Адзін пад адзін (адна пад адну, адно пад адно) — усе роўныя па росту, па сіле.
Адзін пад адным — адзін за другога меншы (пра дзяцей).
Адзін перад адным (адна перад адной, адно перад адным) — не адстаючы, спаборнічаючы. Салому цяпер скідалі проста на ток, рабіць было лёгка, усе трое як бы хваліліся адзін перад адным. ← Іван Мележ.
Адзін пры адным (адна пры адной, адно пры адным) — вельмі блізка, побач, шчыльна, густа. Бязвусыя чатырохкантовыя каласы ў паўтары далоні велічынёй стаялі адзін пры адным. ← Усевалад Краўчанка.
Адзін у адзін (адна ў адну. адно ў адно) — адборныя, падабраныя па аднолькавая велічыні, якасці. Кідаліся ў вочы, распальвалі апетыт белыя грыбкі, адзін у адзін, маленькія, цвёрдыя. ← Іван Шамякін.
Адзін час гл. час.
Адзін чорт гл. чорт.
Адзін як кол; адзін як колас; адзін як палец; адзін як пень — адзінокі, зусім адзін.
Адна нага тут, другая там гл. нага.
Адна (толькі) назва гл. назва.
Адна трасца гл. трасца.
Адна, як былінка ў полі — толькі адна, больш нікога; без блізкіх.
Аднаго поля ягадкі гл. ягадка.
Аднаго разу гл. раз.
Адно за адным — пра шэраг падзей, непрыемнасцей і пад., якія ідуць адна за другой.
Адно што — толькі. Не вераць сябрукі, чаму ён з сіняком, — На довады — адно што рагаталі. ← Уладзімір Корбан.
Адной нагой у магіле (стаяць) гл. нага.
Адны гады; у адных гадах гл. год.
Адны косці гл. косць.
Адным вокам (глянуць, паглядзець, зірнуць і пад.) гл. вока.
Адным вухам чуць гл. чуць.
Адным дыхам (духам) гл. дых.
Адным заходам гл. заход.
Адным махам; за адным махам гл. мах.
Адным мірам мазаны гл. мазаны.
Адным словам гл. слова.
За адным — за адным разам.
За адным скрыпам гл. скрып.
Іграць у адну дудку гл. іграць.
На адзін зуб гл. зуб.
На адзін капыл гл. капыл.
На адзін лад гл. лад.
На адзін манер гл. манер.
На адзін твар гл. твар.
На адной назе гл. нага.
Па адным — не ўсе разам, адзін за адным.
Пад адным дахам гл. дах.
Ставіць на адну дошку гл. ставіць.
Стрыгчы ўсіх пад адзін грэбень гл. стрыгчы.
У адзін голас гл. голас.
У адзін міг (момант, імгненне) гл. міг.
У адно слова гл. слова.
У адной меры гл. мера.
У адну дарогу гл. дарога.
У адных гадах гл. год.
Усе да аднаго — абсалютна усе.
(Усе) як адзін — усе аднадушна; усе да аднаго. Возьмуць стрэльбы самі, як адзін паўстануць на ворагаў. ← Янка Купала.
Усё адно — ніякай розніцы, аднолькава.
Усё (усе) на адзін капыл гл. капыл.
Як адну капейку гл. капейка.