Drukarnik™ вылучае b-варыянты і пазабазавае.
Ці дапушчальна правяраць ТСБМ-1984 па правілах-2010?
цягнуць, цягну, цягнеш, цягне; незакончанае трыванне
1. каго-што. Узяўшы за край, канец чаго-н., перамяшчаць, набліжаць да сябе з сілай, намаганнем. Цягнуць канат. ▪ [Зёлкін:] (цягне за ручку дзвярэй). Замкнёна. ← Кандрат Крапіва. [Дзеці] давай скакаць вакол маці і цягнуць за фартух і спадніцу. ← Змітрок Бядуля. // Імкнуцца завесці, наблізіць да сябе, да якога-н. месца. Малы.. лавіў неспадзеўкі сваю ўласную нагу і цягнуў яе ў рот. ← Кандрат Крапіва. / у пераноснае значэнне ужыв. Кожны млын на сваё кола ваду цягне. ← Прымаўка. // Ухапіўшы, трымаючы за што-н., прымушаць каго-н. ісці з сабой ці за сабой. Пніцкі трымаў.. [цыгана] пад руку і цягнуў наперад. ← Кузьма Чорны. Насустрач беглі жанчыны, цягнулі за рукі дзяцей. ← Міхась Лынькоў. Каза ленавата спускаецца ўніз і цягне за сабой Марыльку. ← Аляксей Кулакоўскі. // Замацоўваць, пракладваць паступова ў пэўным напрамку (провад, трубы і пад.). Цягнуць лінію сувязі. Цягнуць трубаправод.
2. каго-што. Перамяшчаць за сабой з сілай, намаганнем, не адрываючы ад паверхні; валачы. Усе будаваліся, кожны як мог — на кані, на валах, а сёй-той і на сабе — цягнуў з лесу бярвенне, жэрдкі, плахі. ← Барыс Сачанка. Раз'юшаны Франц трымаў адной рукой за адарваны каўнер Эдзіка, а другой цягнуў, як якую качаргу, па зямлі вінтоўку. ← Міхась Даніленка. // Пакідаць за сабой (след, баразну і пад.). Чалавек сядзеў на санках бокам, ногі яго цягнулі па белай роўнядзі перарывістую баразну. ← Міхась Стральцоў. А ліс-хітрэц, выжыга чуткі, Па снезе цягне шнур раўнюткі: Слядок з слядочкам супадае, Бы лапка тут адна ступае. ← Якуб Колас.
3. што. Выцягваць, працягваць у якім-н. напрамку (шыю, рукі і пад.). Чарада індыкоў і качак цягнула шыі праз плот да яды. ← Кузьма Чорны. Дзюбку цягне з гнязда птушаня, просіць есці. ← Рыгор Барадулін. // Накіроўваць куды-н. у час росту (лісты, кветкі і пад.). А дзівосны дзівасіл Цягне кошыкі з бурштыну Пад блакітны небасхіл. ← Эдзі Агняцвет.
4. што. Падаўжаць або пашыраць выцягваннем, нацягваннем. Цягнуць шкурку зайца. // спецыяльны тэрмін Вырабляць выцягваннем. Цягнуць дрот. // спецыяльны тэрмін Апрацоўваць, выцягваючы для атрымання дроту, ніцей. Цягнуць серабро.
5. каго-што. Сілай цягі перамяшчаць за сабой, везці. Сёстры, маткі спіны гнулі, На сабе плугі цягнулі. ← Пятрусь Броўка. Болей не знаем Сох на загонах, — Трактар нам цягне Плугі, вароны. ← Янка Купала. Буйвалы.. павольна цягнулі скрыпучую арбу. ← Эдуард Самуйлёнак. // і без дапаўнення Быць здольным перамяшчаць што-н., мець тую або іншую сілу цягі (пра машыны, жывёлу і пад.). Гняды часта фыркаў, але цягнуў добра, без натугі. ← Іван Чыгрынаў. // Адцягваць уніз, перамяшчаць у пэўным напрамку сілай цяжару, сілай цячэння і пад. Мокрае адзенне і рухацца перашкаджала і ўніз цягнула. ← Янка Маўр. Вада круціла [Надзю], шалёна кідала ў бок, уладна цягнула на дно. ← Міхась Лынькоў. // пераноснае значэнне Выклікаць, мець што-н. вынікам. [Слабасць канфлікту] звычайна цягне за сабой слабасць кампазіцыі, вяласць сюжэта, схематызм і бледнасць у паказе дзеючых асоб. ← газета «Літаратура і мастацтва».
6. каго-што. размоўнае слова Несці што-н. цяжкае або ў вялікай колькасці. Летняя ноч кароткая, а цягнуць камень праз лес цяжка. ← Сцяпан Александровіч. Мне не было ніколі ў галаве, Што буду я .. Цягнуць к варожым штабам на плячы Гранат цяжкія звязкі, Скрынкі з толам. ← Анатоль Астрэйка.
7. што. Прыкладаючы сілы, намаганні, несці якія-н. абавязкі, выконваць якую-н. работу (звычайна цяжкую). Скончыўшы школу, Якім пайшоў у калгас на сталую работу і ўсё цягнуў нароўні з дарослымі мужчынамі. ← Ігнат Дуброўскі. // каго-што. Дапамагаць у вучобе, службе; садзейнічаць поспеху. [Язэпа] мучыла адна думка: чаму Гаравы выбраў іх калгас, каб цягнуць яго ў перадавікі па раёне? ← Алесь Асіпенка. Не той наперадзе, хто адагнаў, а той наперадзе, хто за сабою цягне. ← Прымаўка.
8. каго-што. Даставаць адкуль-н., падымаючы на паверхню. Узлез [Банадысь] на лёд, растапырыў ногі, упёрся каленьмі ў тып, прысядаў і цягнуў ваду. ← Кузьма Чорны. [Дзядзька:] — Цягну, а ён [шчупак] аж гне вудзільна, Ну, чуць не вырве яго з рук. ← Якуб Колас. // Вымаць, выцягваць (тое, што засела, замацавалася). Цягнуць цвік. // размоўнае слова Вымаць, даставаць што-н. з сярэдзіны. [Астап:] — Давай, дачка, цягні з печы, што ў цябе там. ← Міхась Лынькоў.
9. што і без дапаўнення Смактаць, уцягваць (што-н. вадкае). Невядома было, адкуль яны [сосны] цягнулі смалу на адным чэрствым жоўтым пяску. ← Іван Пташнікаў. [Пятрусь:] — Ён [камар] давай гэта носам торкаць, шукаць сабе шчыліны. Чакай, думаю, цягні. ← Янка Брыль. // Піць, уцягваючы губамі; піць павольна. Стрэлачка смешна пакручвала галавой, узмахвала хвосцікам і, зажмурыўшыся, з асалодай цягнула з бутэлькі малако. ← Міхась Даніленка. Нейкі час мы моўчкі цягнулі піва, цягнулі павольна, глыток за глытком. ← Яўген Васілёнак. Дэголевец .. павольна цягнуў з бакала [віно]. ← Іван Шамякін. // Убіраць у сябе (дым); курыць. Дзядзька нездаволена соп і цягнуў густы дым цыгарэты. ← Міхась Пянкрат.
10. каго-што. размоўнае слова Прымушаць ці пераконваць ісці, ехаць і пад. з сабой, за сабой куды-н. Цягнуць на каток. ▪ Марынка цягнула Яўгена ў кіно, у тэатр, у парк, на які вечар ці канцэрт. ← Тарас Хадкевіч. // пераноснае значэнне Схіляць на чый-н. бок, на якія-н. пазіцыі. Рыгор, мусіць, ужо так і думае, што Верамейчык цягне за багатага. ← Кандрат Крапіва. // пераноснае значэнне Прыцягваць да адказнасці, аддаваць пад суд. [Полька:] — А нас у суд цягнуць — пакража з узломам. ← Сяргей Грахоўскі.
11. каго-што. Вабіць да каго-, чаго-н., куды-н. Зусім іначай жыў Анісім зімою, калі лес цягнуў у свае прыціхлыя, заснежаныя сховы і нетры кожнага, у каго хоць калі білася ў жылах кропля паляўнічай крыві. ← Барыс Сачанка. Раней мяне сюды [у музей] цягнула таямнічая маўклівасць старажытных рэчаў. ← Аляксей Карпюк. Грыбы цягнулі ў лес мяне, Хоць ногі ў лагчыне зяблі. ← Юрась Свірка. / у безасабовая форма ужыв. Мяне цягнула ў гэтыя ўрочышчы, карцела даведацца, а што далей, там, за імі. ← Аркадзь Марціновіч. Ніну ўсё больш і больш цягнула да Васіля Кузьміча. ← Мікола Лобан. // безасабовая форма каго-што да чаго і з інфінітыў Мець імкненне да якога-н. занятку. Андрэя Завацкага не дужа цягнула да навукі. ← Мікола Ваданосаў. Вучоная кар'ера .. не спакусіла Адама, яго больш цягнула да гаспадаркі. ← Іван Кудраўцаў.
12. безасабовая форма каго-што на што і да чаго. Адчуваць патрэбу ў чым-н., хіліць на што-н. (пра які-н. фізічны, псіхічны стан). У аўтобусе — доўгім і раскошным — калыхала ззаду і цягнула на сон. ← Іван Пташнікаў. А цяпер Андрэя не цягнула да жартаў. Ён сядзеў у гурце каля агню, курыў, а думкі луналі далёка. ← Аркадзь Чарнышэвіч. // з інфінітыў Хацець, мець жаданне. [Няміру] ўсё цягнула пайсці зноў глянуць на попелішча свае хаты. ← Кузьма Чорны. Сцяпан усё мацней і мацней захапляўся Маяй. Цягнула падысці да яе, загаварыць, але ён не знаходзіў прычыны. ← Ігнат Дуброўскі.
13. што. размоўнае слова Патрабаваць, вымагаць (грошы). Кажуць, быў вялікі хабарнік гэты царскі служка. Цягнуў і з жывога і з мёртвага, хто яго не ведаў! ← Віталі Вольскі. // і без дапаўнення Незаконна браць, прысвойваць што-н.; красці. Саўка не з тых вартаўнікоў, якія самі цягнуць і другім патураюць. ← Якуб Ермаловіч.
14. што і без дапаўнення (са словамі «клін», «шнур» і пад.). Ісці, рухацца ў пэўным парадку. Жураўлі па небу цягнуць клін З родных месц к цяплу, На дальні поўдзень. ← Анатоль Астрэйка. Касцы ідуць то грамадою, То шнурам цягнуць, чарадою, То паасобку, то па пары. ← Якуб Колас.
15. Слаба дзьмуць, рухацца, ісці (пра паветра). З акна цягнула свежае паветра, відаць былі зоры. ← Ілья Гурскі. // безасабовая форма чым. Веяць, абдаваць (цяплом, холадам, якім-н. пахам і пад.). Ад вады цягнула холадам, хвалі, невысокія, прасвечаныя па-шкляному наскрозь сонцам, мякка цмокалі ў бераг. ← Васіль Хомчанка. А з гары цягнула пахам ліповага цвету, дбайна назапашанага Рагінаю на доўгую зіму. ← Вячаслаў Адамчык. Ад грубкі цягне прыемным цяплом. Гаркавата пахнуць асінавыя дровы. ← Яўген Каршукоў. // што. Прыносіць з сабой (пра паветра). Узнімаўся вецер, цягнуў вострую свежасць. ← Кузьма Чорны.
16. што. Марудна рабіць, занадта доўга займацца чым-н. Цягнуць судовую справу. // без дапаўнення Марудзіць з ажыццяўленнем чаго-н. Сімон не любіў доўга цягнуць, калі датычылася справы. ← Эдуард Самуйлёнак. [Эма:] — Збірайся [Таня], а я пайду за рамізнікам. Вырашылі, дык няма чаго цягнуць. ← Міхась Машара.
17. што. Павольна, марудна гаварыць, спяваць і пад. Бурат .. на невялічкім мангольскім коніку аб'язджае незлічоную атару і цягне бясконцую стэпавую песню. ← Уладзімір Корбан. Адно Рыгор сядзеў на прызбе пад грушай і цягнуў жахлівае апавяданне. ← Раман Сабаленка. Я люблю, калі мужчыны, Чаркі звёўшы, у цішы Забываюць пра маршчыны — Цягнуць песню ад душы. ← Юрась Свірка. / у пераноснае значэнне ужыв. Лес адвечны бесканечны Цягне, цягне гоман свой. ← Янка Купала.
•••
За вушы цягнуць каго — памагаць таму, хто сам не стараецца, не імкнецца што-н. рабіць.
Ледзь ногі цягнуць — тое, што і ледзь ногі цягаць (гл. цягаць).
Цягам цягнуць — праз сілу, жывасілам валачы каго-н.
Цягнуць (спяваць) адну і тую ж песню — паўтараць адно і тое жаночы род
Цягнуць валынку — марудзіць з ажыццяўленнем якой-н. справы.
Цягнуць воз — выконваць усю асноўную работу.
Цягнуць жылы з каго — мучыць, знясільваць, зморваць; вымотваць непасільнай работай, празмернымі патрабаваннямі.
Цягнуць за душу каго — даймаць, назаляць чым-н. непрыемным, нудным.
Цягнуць за язык — змушаць расказаць што-н., адказаць; прымушаць выказацца.
Цягнуць (разводзіць) каніцель — а) рабіць, гаварыць, выконваць і пад. што-н. аднастайна, нудна; займацца чым-н. аднастайным, нудным; б) марудзіць, зацягваць якую-н. справу, здзяйсненне чаго-н.
Цягнуць ката за хвост — нудна, наўмысна павольна гаварыць.
Цягнуць лямку — займацца цяжкай аднастайнай справай, працай.
Цягнуць на вяроўцы каго — памагаць з усіх сіл заняцца якой-н. дзейнасцю таму, хто не здольны да гэтай дзейнасці або не хоча ёю займацца.
Цягнуць руку чыю, каго — падтрымліваць каго-н., чые-н. погляды, думкі.
Цягнуць рызіну (гуму) — адцягваць, адкладваць якую-н. справу, работу і пад. надаўжэй; марудліва, павольна гаварыць, рабіць і пад. што-н.
Цягнуць ярмо — бесперапынна і цяжка працаваць.